Γραμμή Μαζινό: Το αμυντικό έργο που έμεινε στην ιστορία ως αποτυχία

Με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το Νοέμβριο του 1918 η Γαλλία, παρ' ότι μια από τις νικήτριες δυνάμεις, αντιμετώπισε σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα.
Είχε χάσει περισσότερο από ένα εκατομμύριο νέους, ενώ 4 έως 5 εκατομ. ήταν οι τραυματίες της. Με τη λήξη της σύρραξης πρόβαλε επιτακτικά ένα συνακόλουθο σημαντικό πρόβλημα: Πώς θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί ενδεχόμενη
νέα σύρραξη.
Στο σημείο αυτό εμφανίστηκαν τρεις αντίθετες σχολές:

Η μία, με βασικό υποστηρικτή τους Στρατάρχες Φος και Πεταίν, υποστήριζε ότι χρειαζόταν ένα μεγάλο στατικό αμυντικό έργο, μπροστά στο οποίο ακόμη και ο ισχυρότερος στρατός θα ήταν δυνατό να αναχαιτιστεί.
Η άλλη σχολή, με κύριο υποστηρικτή τον (τότε) Συνταγματάρχη Σαρλ ντε Γκωλ και τον πολιτικό Πωλ Ρεϊνό υποστήριζε το ακριβώς αντίθετο: Τη δημιουργία ενός ευέλικτου στρατού, που θα στηριζόταν στην ταχύτητα και τη δύναμη πυρός των θωρακισμένων αρμάτων και την υποστήριξή του από το Πυροβολικό και την Αεροπορία.
Η τρίτη, με βασικό υποστηρικτή το Στρατάρχη Ζοφφρ (Joffre) έμοιαζε αρκετά με την πρώτη: Η χώρα όφειλε να δημιουργήσει πολλές μικρές αμυντικές βάσεις, οι οποίες θα χρησίμευαν και ως ορμητήρια αντεπίθεσης.

Όλες όμως οι σκέψεις αυτές προσέκρουσαν σε δύο δυσχέρειες:

Η μία ήταν η απροθυμία του μέσου Γάλλου πολίτη να συνεισφέρει σε έμψυχο υλικό, ύστερα από τόσες απώλειες,
H άλλη ήταν ότι, ακόμη και αν η κοινή γνώμη ήταν υπέρ της τελευταίας άποψης, η επάνδρωση αυτών των δυνάμεων απαιτούσε περισσότερους άνδρες (και, ως επιθετική, περισσότερες θυσίες) απ' όσους η εξουθενωμένη πληθυσμιακά Γαλλία μπορούσε να συνεισφέρει, δεδομένης της μείωσης των γεννήσεων που αναμενόταν (και πράγματι παρατηρήθηκε) κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930.

Έτσι, οι υποστηρικτές της κατασκευής των αμυντικών οχυρώσεων κέρδισαν τη μάχη στο CSG (Ανώτατο Συμβούλιο Πολέμου) και το σύνολο των (γραμμικά) παραταγμένων οχυρωματικών έργων πήρε το όνομα γραμμή Μαζινό από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας André Maginot , ο οποίος πίεζε με όσα μέσα διέθετε για την κατασκευή, διακηρύσσοντας ότι ήταν το πλέον επείγον έργο για την προστασία της χώρας.

Ήταν μια συμπαγής σειρά από οχυρώσεις, εμπόδια αρμάτων, θέσεις πυροβολικού και πολυβόλων, παρατηρητήρια, κέντρα επικοινωνίας, καταφύγια και άλλα αμυντικά έργα, τα οποία η Γαλλία είχε δημιουργήσει κατά μήκος των συνόρων της με τη Γερμανία και την Ιταλία, λόγω της κακής εμπειρίας της από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γενικά, ο όρος αυτός περιγράφει μόνο τις άμυνες που αναφέρονταν στη Γερμανία, ενώ ο όρος Γραμμή Άλπεων χρησιμοποιείται για τη γαλλο-ιταλική άμυνα. Το μήκος της γραμμής κάλυπτε τα σύνορα της Γαλλίας από την Ελβετία μέχρι το Λουξεμβούργο και το πλάτος της ζώνης που κάλυπτε κυμαίνονταν μεταξύ 20 και 25 χιλιόμετρα στο εσωτερικό της χώρας. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1930 και ολοκληρώθηκε το 1939.

Οι Γάλλοι κατασκεύασαν την οχύρωση αυτή για να αποφευχθεί τυχόν αιφνιδιασμός από Γερμανικές δυνάμεις και να δοθεί χρόνος να κινητοποιηθεί ο στρατός της σε περίπτωση επίθεσης, επιτρέποντας έτσι τις γαλλικές δυνάμεις αφότου οργανωθούν, να προχωρήσουν στο Βέλγιο για μια αποφασιστική αναμέτρηση.
Η επιτυχία της στατικής, αμυντικής μάχης κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν μια βασική επιρροή στην σκέψη των Γάλλων για τη κατασκευή του έργου. Στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες θεώρησαν την Γραμμή Μαζινό ως ένα μεγαλοφυές στρατιωτικό έργο, πιστεύοντας ότι έτσι θα αποφευχθούν μελλοντικές εισβολές από τα ανατολικά και ειδικά από τη Γερμανία.

Κατά την εισβολή των Γερμανών στη Γαλλία, το σύστημα οχύρωσης πραγματικά απέτρεψε επιτυχώς μια κατά μέτωπο επίθεση. Αποδείχθηκε όμως στρατηγικά αναποτελεσματικό, καθώς οι Γερμανοί εισέβαλαν από το Βέλγιο, προσπερνώντας τη Γραμμή Μαζινό μέσα από δάσος των Αρδενών στα νότια και μέσω των Κάτω Χωρών στα βόρεια, αποφεύγοντας εντελώς την άμυνά της, νικώντας τον Γαλλικό στρατό και κατακτώντας την Γαλλία μέσα σε λίγες ημέρες.
Ως εκ τούτου, η αναφορά στη Γραμμή Μαζινό χρησιμοποιείται μερικές φορές όταν αναφερόμαστε σε μια στρατηγική ή μια κατάσταση που οι άνθρωποι ελπίζουν ότι θα αποδειχθεί αποτελεσματική, αλλά αντί αυτού, αποτυγχάνει παταγωδώς.

Η Γραμμή Μαζινό ήταν αδιαπέραστη από τις περισσότερες τότε μορφές επίθεσης και είχε πολύ προηγμένες συνθήκες λειτουργίας και διαβίωσης για τα στρατεύματα της φρουράς όπως κλιματισμό, άνετους χώρους διατροφής, τούνελ χιλιομέτρων και υπόγειους σιδηρόδρομους.
Η γραμμή Μαζινό δεν καταστράφηκε κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις. Μετά τον Πόλεμο επανδρώθηκε και πάλι και έγιναν κάποιες τροποποιήσεις. Ωστόσο, το 1966 η Γαλλία αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και η γραμμή εγκαταλείφθηκε.
Με την έναρξη του γαλλικού πυρηνικού εξοπλιστικού προγράμματος ορισμένα τμήματα πωλήθηκαν (ως καταφύγια) σε ιδιώτες, ενώ τα υπόλοιπα εγκαταλείφθηκαν. Σήμερα μόνον ένα οχυρό παραμένει σε ενεργή "υπηρεσία", αυτό στο Χόχβαλντ (Hochwald) και χρησιμοποιείται ως καταφύγιο της Διοίκησης της Αεροπορικής Βάσης του Ντράχενμπρον (Drachenbronn).

onalert